Kontynuując serię dotyczącą opisów poszczególnych gatunków ryb, przyszedł czas na kolejny z nich. W poprzednim artykule z tejże serii postanowiliśmy szczegółowo opisać pstrąga potokowego, który jest niezwykle cenioną rybą w naszym kraju. Nieco mniej ceniony przez wędkarzy, ale za to bardzo doceniany przez kucharzy jest pstrąg tęczowy. Dziś to właśnie on będzie tematem przewodnim tego artykułu. Zapraszamy więc do lektury!
Podstawowe informacje
Łacińska nazwa tej ryby to Oncorhynchus mykiss. Naturalnym środowiskiem tego gatunku są zimne wody Ameryki Północnej. Z tego kontynentu został on rozprzestrzeniony do niemal wszystkich krajów europejskich, w tym również do Polski. Pstrąg tęczowy jest obecnie bardzo ważną rybą w polskiej gospodarce. Jest on często hodowany i sprzedawany do punktów gastronomicznych i zakładów przetwórstwa rybnego. Dzięki wieloletniej hodowli udało się stworzyć dwa szczepy, które dostosowały się do polskich warunków mikroklimatycznych.
Inne nazwy:
- pstrąg łososiowy (nazwa niezwykle rzadko używana, głównie przez producentów żywności);
- tęczak;
- pstrąg brązowy (brown trout);
- pstrąg srebrzysty.
Jak wygląda pstrąg tęczowy?
Na poniższej liście przedstawiamy kilka najważniejszych cech, którymi wyróżniają się tęczaki:
- długość: najczęściej do około 50-60 cm, waga: do 3 kg;
- ubarwienie jest ściśle uzależnione od wieku oraz miejsca żerowania;
- grzbiet może mieć kolor stalowoszary, czarny lub szarooliwkowy;
- boki srebrzyste z wyraźnym różowym pasem na środku. Pod wpływem promieni słonecznych ten pas mieni się w kolorach tęczy i stąd nazwa gatunku;
- na bokach, głowie i płetwach występują czarne kropki;
- ciało wydłużone, bocznie spłaszczone;
- głowa tępo zakończona, z szerokim otworem gębowym;
Mimo podanej długości (~50 cm), warto dodać, że zdarzały się połowy sztuk znacznie większych. Nawet w okolicach 100 cm.
Introdukcja pstrąga tęczowego
Od XIX wieku tęczaki introdukowano na wszystkich kontynentach poza Antarktydą. Obecnie występują w 45 krajach. Efekty tego zarybiania nie były jednak dobre dla środowiska. Wraz z pojawieniem się tęczaków pojawiły się również choroby oraz pasożyty, których dotychczas w danych wodach nie spotykano. Dodatkowo toczyła się walka o pożywienie z rodzimymi gatunkami i niejednokrotnie to właśnie pstrąg tęczowy był górą. W efekcie miejscowa ichtiofauna mocno cierpiała i tęczaki skutecznie zajmowały miejsce innych ryb w ekosystemie.
Tarło
Okres rozmnażania tych ryb przypada na grudzień i początek roku. Zależnie od warunków, czas tarła może przypadać nawet na miesiące wiosenne. Bywa tak, że trwa ono nawet do maja. Rozmnażanie przebiega podobnie jak u pstrąga potokowego, czyli samica wykopuje dołki w żwirowym dnie i w nich składa ikrę. Po zapłodnieniu ikry przez broniącego jej samca następuje lekkie przysypywanie całości żwirem.
Pstrąg tęczowy w Polsce – gdzie występuje?
W Polsce, w warunkach naturalnych (niekontrolowanych) nie udało się dotychczas zaobserwować stabilnej populacji, którą by potrafiła zwiększać swoje szeregi. Generalnie pstrąg tęczowy występuje w praktycznie każdej większej polskiej rzece. Jednak ich obecność wynika przede wszystkim z ucieczek z hodowli. Nie zapominajmy o tym, że większe pstrągi tęczowe stanowią zagrożenie dla naszych rodzimych pstrągów potokowych, o których napisaliśmy poprzedni artykuł. Znajdziesz go TUTAJ.
Gdzie szukać w wodzie tęczaka?
Omawiany tutaj gatunek w swoim charakterze i stylu życia nie różni się znacząco od pstrąga potokowego. Żyjące w rzekach tęczaki lubią wodę dobrze natlenioną i często szukają miejsc z nieco mocniejszym nurtem. Chętnie przebywają w zaroślach, między konarami powalonych drzew czy pod podmytymi brzegami. Mimo tego, że tęczaki lubią natlenioną wodę, to trzeba jednak dodać, że ten gatunek znacznie lepiej od potokowców znosi mniejszą ilość tego pierwiastka w wodzie. Można więc liczyć też na brania tęczaków w miejscach, gdzie nurt znacząco spowalnia.
Czym żywi się pstrąg tęczowy?
Z racji tego, że pstrąg tęczowy to w Polsce typowa ryba hodowlana, jego menu bywa dość specyficzne. Młody narybek, zanim osiągnie 8-10 cm karmiony jest specjalnymi paszami bogatymi w białko, tłuszcze i witaminy. Nieco większe okazy podczas żerowania jedzą głównie:
- skorupiaki;
- larwy owadów;
- dorosłe owady;
- bezkręgowce;
- kijanki;
- pijawki.
Gdy pstrąg tęczowy dorasta to zaczyna atakować mniejsze ryby. Tu również popularnym zjawiskiem jest kanibalizm. Największym problemem bywa jednak fakt, że duży tęczak jest w stanie znacznie redukować populację naszych rodzimych ryb.
Jaką metodą łowić tęczaki?
Tutaj trzeba zaznaczyć, że omawiany gatunek wprost przepada za owadami. W związku z tym chyba nie trzeba już dodawać, że sprawdzi się tu metoda muchowa. Muszkarze często łowią spore pstrągi tęczowe w małych rzekach, do których te okazy się przedostają z hodowli. W stawach hodowlanych najczęściej łowi się te ryby na spinning. Nie da się ukryć, że brania bywają bardzo silne a holowanie dużego tęczaka potrafi dostarczać sporych emocji.
Pstrąg tęczowy – Skuteczne przynęty
Okazy hodowane w stawach z reguły nie należą do zbyt wybrednych. W takich miejscach tęczaki atakują:
Jeśli masz możliwość łowienia pstrągów tęczowych w małych i dzikich rzekach to już nie jest tak łatwo. Niezawodna jednak okaże się obrotówka, ponieważ tęczaki gustują w owadach, które obrotówka świetnie imituje. Najbardziej wybrednymi są okazy żyjące w żwirowniach i zbiornikach przeznaczonych pod zawody spinningowe.
Okres i wymiar ochronny
Z racji tego, że ustalono, iż pstrąg tęczowy w naszych rzekach nie przystępuje do tarła, to nie ustalono dla tego gatunku okresu ochronnego. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku wymiaru ochronnego, a to wynika z faktu, że tęczak jest u nas gatunkiem obcym i jego obecność w rzekach jest raczej niepożądana.
Czy warto jeść te ryby?
Hmm…to jest kwestia sporna. Bardzo często słyszymy o licznych korzyściach z jedzenia ryb. Kwasy Omega-3, cenne mikroskładniki i witaminy – to wszystko związane jest z rybim mięsem. Jednak chcemy tutaj zasiać nutkę zwątpienia 🙂 Otóż wiedzieć należy, że w wielu stawach hodowlanych stosowane są antybiotyki i pasze, których skład nie został do końca przebadany pod kątem szkodliwości dla ludzkiego zdrowia. Dlatego na pytanie z powyższego nagłówka odpowiadamy twierdząco, ale…jedzmy tylko ryby ze sprawdzonych hodowli.
Wartość gospodarcza
Pisząc o pstrągu tęczowym koniecznie trzeba wspomnieć o jego wartości dla gospodarki. Jest to ryba, która szybko przybiera na masie i przy tym jest bardzo odporna. W ciągu dwóch lat tęczak może przybrać nawet 3 kg masy ciała. Ta ryba jest w stanie tolerować różne warunki środowiskowe i szybko się do nich adaptuje. To wszystko sprawia, że powstaje coraz więcej hodowli przynoszących spore zyski. Do niedawna największymi producentami pstrąga tęczowego były: Dania, Włochy, Francja i Norwegia. Wciąż dostrzegamy rozrastanie się tej gałęzi gospodarki.
